Wiadomości

Pięć lat po Brexicie: co naprawdę zyskała i straciła Wielka Brytania

Minęło pięć lat od opuszczenia Unii Europejskiej przez Wielką Brytanię, a skutki Brexitu nadal budzą wiele kontrowersji.

31 stycznia 2020 roku Wielka Brytania zakończyła 47-letnią współpracę z UE, pozostając jeszcze przez 11 miesięcy w jednolitym rynku i unii celnej, aby ułatwić proces przejściowy.

Wpływ Brexitu był ogromny – zarówno w wymiarze politycznym, jak i społecznym.

Eksperci z BBC Verify przeanalizowali pięć kluczowych obszarów, w których Brexit miał największy wpływ na życie mieszkańców Wielkiej Brytanii.

Handel: wzrost biurokracji i spadek eksportu

Analizy ekonomiczne wskazują, że opuszczenie jednolitego rynku i unii celnej miało negatywny wpływ na handel towarami.

Zobacz też:

Choć udało się uniknąć ceł i taryf, nowe wymogi administracyjne i formalności celne znacząco wydłużyły procesy eksportu i importu.

Niektóre badania sugerują, że eksport brytyjskich towarów jest o 30% niższy, niż byłby w przypadku pozostania w UE, inne wskazują na 6% spadek. Różnice wynikają z metodologii badań, jednak jedno jest pewne – małe firmy ucierpiały najbardziej, ponieważ trudniej było im dostosować się do nowych przepisów.

Pomimo Brexitu, eksport usług (np. doradztwa biznesowego i reklamowego) utrzymał się na stabilnym poziomie.

Prognozy Office for Budget Responsibility (OBR) wskazują jednak, że długoterminowo Brexit obniży brytyjski eksport i import o 15%, co przełoży się na spadek PKB o 4% – równowartość 100 miliardów funtów.

Wielka Brytania podpisała nowe umowy handlowe z Australią i Nową Zelandią oraz prowadzi negocjacje z USA i Indiami, jednak nawet rządowe analizy wskazują, że nie zrekompensują one strat wynikających z ograniczeń w handlu z UE.

Imigracja: spadek liczby pracowników z UE i wzrost migracji spoza Europy

Jednym z głównych argumentów za Brexitem była kwestia swobody przepływu osób.

Po zakończeniu okresu przejściowego liczba imigrantów z UE znacząco spadła, jednak równocześnie wzrosła migracja spoza Europy.

Od stycznia 2021 r. obywatele UE i spoza UE muszą uzyskać wizę pracowniczą, aby pracować w Wielkiej Brytanii (z wyjątkiem obywateli Irlandii).

Największy wzrost odnotowano wśród imigrantów zatrudnionych w sektorze opieki zdrowotnej i społecznej oraz wśród studentów zagranicznych.

Brytyjskie uczelnie, które po Brexicie zmagały się z problemami finansowymi, zaczęły intensywnie rekrutować studentów spoza UE, przyciągając ich możliwością pozostania i pracy w Wielkiej Brytanii po ukończeniu studiów.

W kolejnych latach rząd stopniowo ograniczał możliwość sprowadzania rodzin przez studentów i pracowników, aby zmniejszyć presję migracyjną.

Podróże: nowe kontrole graniczne i zmiany dla turystów

Koniec swobodnego przepływu osób wpłynął również na turystów i podróżujących służbowo.

Obecnie Brytyjczycy mogą przebywać w UE maksymalnie 90 dni w ciągu 180 dni bez wizy, ale obowiązują ich dodatkowe wymagania paszportowe.

W 2025 roku Unia Europejska wprowadzi nowy system Entry Exit System (EES), który zastąpi ręczne stemplowanie paszportów.

Podróżni spoza UE, w tym Brytyjczycy, będą musieli podawać dane biometryczne (odciski palców i zdjęcie twarzy) przy każdym wjeździe i wyjeździe.

Kolejną zmianą będzie system ETIAS, czyli elektroniczne pozwolenie na podróż do 30 krajów UE, które będzie kosztować 7 euro (5,90 GBP) i będzie ważne do trzech lat.

W odpowiedzi na te zmiany Wielka Brytania wprowadzi własny system Electronic Travel Authorisation (ETA) dla obywateli UE, który zacznie obowiązywać od kwietnia 2025 roku i będzie kosztować 16 funtów.

Prawo: suwerenność legislacyjna, ale niewielkie zmiany

Podczas kampanii referendalnej zwolennicy Brexitu podkreślali, że opuszczenie UE pozwoli Wielkiej Brytanii samodzielnie kształtować prawo, bez konieczności stosowania unijnych regulacji.

W rzeczywistości rząd w 2020 roku skopiował większość unijnych przepisów do brytyjskiego prawa, aby uniknąć chaosu prawnego.

Z prawie 7 000 unijnych regulacji, jedynie około 600 zostało zniesionych do końca 2023 roku.

Zmiany objęły m.in.:

Zakaz eksportu żywych zwierząt na ubój (co wcześniej było regulowane przez prawo UE).
Modyfikacje przepisów dotyczących edycji genów w uprawach.
Możliwość nałożenia VAT na czesne w szkołach prywatnych (co było niemożliwe w UE).

Niektóre zmiany, jak zniesienie VAT na produkty higieniczne dla kobiet, stały się możliwe dzięki Brexitowi, choć UE później również wprowadziła podobne regulacje.

Finanse: oszczędności z braku składek do budżetu UE, ale dodatkowe wydatki

Podczas kampanii przed referendum często powtarzano, że Wielka Brytania wpłacała 350 milionów funtów tygodniowo do budżetu UE.

W rzeczywistości w roku finansowym 2019/2020 Wielka Brytania wpłaciła do UE 18,3 miliarda funtów, ale część tych środków wracała w postaci dotacji dla rolników i wsparcia dla regionów.

Po Brexicie rząd zastąpił dotacje unijne własnymi funduszami, np. UK Shared Prosperity Fund, ale ich skala jest mniejsza niż wcześniejsze wsparcie z UE.

Dodatkowo Wielka Brytania musiała zapłacić 14,9 miliarda funtów w ramach zobowiązań wynikających z umowy o wystąpieniu z UE.

Od 2024 roku dalsze płatności wyniosą około 6,4 miliarda funtów, choć będą one rozłożone na kilka lat.

W 2023 roku Wielka Brytania ponownie dołączyła do programu Horizon, który finansuje badania naukowe w Europie.

Oczekuje się, że roczny wkład Wielkiej Brytanii wyniesie około 2 miliardy funtów, jednak wcześniej brytyjscy naukowcy otrzymywali więcej środków, niż kraj wpłacał do funduszu.

Podsumowanie: Brexit nadal dzieli opinię publiczną

Po pięciu latach skutki Brexitu są wyraźne, ale oceny jego konsekwencji pozostają podzielone.

Część ekspertów uważa, że Brexit spowolnił wzrost gospodarczy, utrudnił handel i zmniejszył liczbę pracowników z UE.

Inni twierdzą, że długoterminowe korzyści, takie jak większa niezależność prawna i możliwość zawierania własnych umów handlowych, mogą przynieść korzyści w przyszłości.

Jedno jest pewne – temat Brexitu pozostanie przedmiotem debat przez kolejne lata.

piątek, 31 stycznia 2025 08:16 - Adam Bham

Dziękujemy za przeczytanie artykułu do końca! Zachęcamy do odwiedzenia naszego Facebooka, Twittera i YouTube. Bądź na bieżąco! Obserwuj nas w Wiadomościach Google.